Í dag er glatt í döprum hjörtum
Svo að ég sé hreinskilinn hef ég raunar horft og hlustað á allmargar óperur seinustu mánuðina en þó ekki rætt þær hér á síðunni vegna þess að þær hafa verið teknar til umfjöllunar á öðrum vettvangi (þið ættuð endilega að hlusta líka þó að ég sé ekki sérfróður um efnið). Mér finnst þó nauðsynlegt að gera undantekningu fyrir kvikmynd Ingmars Bergman, Trollflöjten. Ég hef horft á ýmsar kvikmyndir Bergmans, Fanny och Alexander nánast á hverju ári seinustu ár og líka séð heimildamyndir og mun hafa lesið endurminningar hans, Laterna Magica. Veit að hann átti að minnsta kosti átta konur (giftist fimm af þeim). Hann mun hafa átt níu börn líka, átti mjög erfitt með svefn og lét bæta við salernum hvar sem hann vann vegna meltingartruflana sinna. Mig minnir að hann hafi ekkert borðað nema mjólk og kex í tíu ár en raunar er langt síðan ég las minningarnar.
Bergman var húmoristi þó að hann hafi verið kvíðinn og þunglyndur og húmorinn því stundum grár og ekki öllum skiljanlegur. Þetta sést m.a. í Tröllflöjten, t.d. í því að hléð er líka í mynd og þar eru næturdrottningin og dömurnar þrjár (óvæntir skúrkar leiksins) að reykja framan við skilti sem á stendur „Reykingar bannaðar“. Mig minnir líka að þetta sé fyrsta gerð af Töfraflautunni sem ég sá þar sem drengirnir þrír voru ekki sungir af fullorðnum konum heldur þremur tólf ára drengjum. Eitt lagið sem þeir syngja varð á Íslandi að sálminum „Í dag er glatt í döprum hjörtum“ sem síra Valdimar Briem (1848–1930) orti, sennilega nálægt 1880. Annað tók Freysteinn Gunnarsson (1892–1976) til handargagns og heitir „Hann Tumi fer á fætur“ (Freysteinn hefur fylgt mér alla ævi því að hann þýddi líka Fyrstu orðabókina mína eftir Richard Scarry).
Forleikurinn frægi er kannski það sérstakasta í kvikmyndinni því að þar hvílir auga myndavélarinnar ekki á sviðinu eða tónlistarmönnunum heldur áhorfendum, lengst á stelpu sem Helene Friberg leikur (hún lék síðar dóttur Liv Ullmann í Ansikte mot ansikte sem hefur skapað þann útbreidda misskilning að stelpan í Töfraflautunni sé Linn Ullmann en svo er s.s. ekki). Friberg varð síðar dansari. Meðal annarra áhorfenda er sonur Bergmans Daniel en annars eru þeir margir og fjölbreyttir. Síðan er skipt á sviðið og þá fáum við að sjá kómískan dreka. Hann sést líka ráfandi um í hlénu. Tamino og Pamina eru frekar hefðbundin óperuhlutverk en það sem er óvenjulegt við óperuna eru fuglafangarinn Papageno, dömurnar þrjár og drengirnir þrír og síðan höfuðandstæðingarnir Sarastro og næturdrottningin sem hafa hlutverkaskipti í miðri óperu þegar í ljós kemur að við eigum að halda með honum sem fulltrúa ljóssins en ekki henni, fulltrúa næturinnar.
Mozart var frímúrari og einnig Schikaneder sem samdi libretto-ið við Töfraflautuna og þó að deilt sé um frímúraraáhrif á Mozart yfirleitt er enginn vafi á að þeirra gætir í þessari óperu. Ég hafði nokkurn áhuga á frímúrurum þegar ég var níu ára og álíka þroskaður og flestir greinahöfundar íslenskra blaða en hef misst hann síðan enda máttur þeirra sennilega mun minni en fyrir ríflega 40 árum. Hins vegar höfðar tónlistin mjög til mín og ég skipti reglulega um skoðun á því hver söng háu tóna næturdrottningarinnar best.
